نقش رستم و مشكلاتی كه هنوز در خم یك كوچه اند
فقط سفر: نبود اعتبار كافی برای تملكِ چندهزار هكتار زمین ِ كشاورزی در حریم نقش رستم و تخت جمشید از یك سو و دستگاه هایی كه بدون استعلام از میراث فرهنگی مجوزِ فعالیت و حفرِ چاه در عرصه و حریم این دو محوطه تاریخی و جهانی را صادر می كنند از طرف دیگر، می توان فقط قسمتی از مشكلاتی دانست كه مدیران این پایگاه و اداره كل میراث استان فارس با آن مواجه اند.
به گزارش فقط سفر به نقل از ایسنا، هر چند در طول چند سال قبل تا امروز خشكسالی و فرونشست زمین در محوطه های مختلف تاریخی بعنوان یك آگهی مطرح می شد، اما پس از انتشار خبر انجام عملیات حفر چاه معوض در ۲۰۰ متری نقش رستم آن هم بدونِ هیچ اجازه ای از میراث فرهنگی و در وضعیت نگران كننده خشكسالی در این منطقه، واكنش ها و توجه ها نسبت به وضعیت این نوع از محوطه ها قدری بیشتر شدند.
هر چند این توجه ها هنوز آن قدر قدرتمند نیستند كه بتوانند علاوه بر تملك كامل زمین های كشاورزی در اطراف محوطه ای تاریخی مانند نقش رستم، از بروز چنین حوادثی نیز جلوگیری نمایند، اما دست كم با انتشار خبر حفر چاه بدون مجوز میراث فرهنگی، این دستگاه متولی همه تلاش خودرا كرد تا به سرعت جلو این كار را كه یك هفته از آغاز آن می گذشت، بگیرد.
یك روز پس از انتشار اولین خبرها از فعالیت مته سنگینی كه با مجوز دستگاه های زیرمجموعه وزارت نیرو اجازه حفر چاه معوض در حریم نقش رستم را داده بودند، مصیب امیری - مدیركل میراث فرهنگی استان فارس - به خبرنگاران بومی اعلام نمود كه «متأسفانه اداره امور منابع آب شهرستان مرودشت بدون هماهنگی با اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آن شهرستان مبادرت به حفر چاه در حریم درجه یك مجموعه تاریخی نقش رستم كرده بود كه این اداره كل به محض اطلاع از این مساله با هماهنگی فرمانداری شهرستان، از ادامه این روند جلوگیری كرد و دستگاه حفاری در این مكان جمع آوری و نسبت به پلمب چاه مذكور اقدام شد.»
دستگاه صادركننده مجوز از میراث فرهنگی استعلام نمی گیرد
حمید فدایی - مدیر پایگاه میراث جهانی پارسه پاسارگاد - در گفت و گو با ایسنا نخست به این نكته اشاره می كند كه پس از محوطه ای كه عرصه نقش رستم را در برمی گیرد، زمین های كشاورزی اطراف حرائمِ درجه یك و دو این محوطه تاریخی را شامل می شوند و اظهار می كند: قوانین میراث فرهنگی مخالفِ این زمین ها نیست اما رعایت شرایط میراثِ فرهنگی و رعایت مداخله ای كه برای آثار زیر سطحی این مجموعه تاریخی نباید اتفاق بیفتد، خود بحثی مهمست كه باید همیشه آنرا مدنظر قرار داد.
او با تاكید بر این كه به صورت معمول كشاورزان از سال ها قبل در این محوطه كشاورزی می كرده اند، به وقوع خشكسالی در این محوطه از حدود یك دهه اخیر اشاره می كند و می گوید: برای مدتِ كوتاهی در سال های گذشته صدور مجوزها را به میراث فرهنگی وگذار كرده بودند، اما پس از مدتی بار دیگر صدور این نوع مجوزها به سازمان های متولی یعنی همان اداره آب برگردانده شد، اما متاسفانه آنها برای صدور مجوزهایِ حفر چاه از میراث فرهنگی استعلام نمی كردند.
فدایی با اشاره به این كه یگان حفاظت میراث فرهنگی همیشه نسبت به فعالیت چاه های نزدیك به آثاری مانند تخت جمشید یا عرصه و حریم درجه یك نقش رستم سخت گیری داشته است، ادامه می دهد: معمولا چاه هایی كه حفر می شدند با كسب مجوز از ارگان های دیگر فعالیت می كردند.
تملكِ زمین ها به سبب كبود اعتبار در قطعات كوچك انجام می شود
او اما درباره امكان تملك زمین های كشاورزی قرارگرفته در حریم نقش رستم، نخست به این نكته اشاره می كند: یك كشاورز برای انجام فعالیت خود در اراضی كشاورزی به آب نیاز دارد، اگر ما این اجازه را برای جابه جایی چاهِ آب ندهیم كه نمی دهیم از یك سو كشاورز دیگر امكان انجام فعالیت در آن زمین را ندارد و به مرور آن زمین غیرقابل استفاده می شود و از طرف دیگر میراث فرهنگی باید به مرور سراغ تملك این محوطه ها برود.
وی با بیان این كه در این شرایط كشاورزان آمادگی تملك زمین هایشان از طرف میراث فرهنگی را دارند، به مشكلات میراث فرهنگی برای تامین و جذب اعتبار مورد نیاز با این هدف اشاره می كند.
مدیر پایگاه میراث جهانی پارسه - پاسارگاد تامین اعتبارات لازم را نیازمند یك پروسه می داند و تاكید می كند: مساله آن جاست كه زمین های نیازمند تملك كم نیستند، بنا بر این برای تملك به اعتبارِ كلانی نیاز داریم.
با وجود این، فدایی به اولویت گذاری ای كه برای تملك این زمین ها انجام شده است، اشاره می كند و می گوید: پس از بررسی های مورد نیاز، نخست بخش هایی در اولویت قرار می گیرند، اما اعتبار عمرانی كه اختصاص داده می شود، معمولا آن قدر نیست كه تملك ها را جوابگو باشد، بنا بر این هر سال امكان تملك بخش كوچكی را داریم. اما متاسفانه به سبب كمبود اعتبارها همین تملك كم نیز در یكی دو سال قبل محقق نشده است، با این وجود تلاش می نماییم در اعتبارات امسال قدری به سمت تملك این زمین ها پیش برویم.
او با اشاره به وجود هكتارها و صدها هزار هكتار اراضی كشاورزی در این محوطه، تاكید می كند: در این شرایط اولویت بندی ما روی مرزهای پرخطر است. بنا بر این قطعات كوچك و مشكل دار را در اولویت گذاشته ایم و برنامه ریزی هر بخش را برای سال های مختلف برنامه ریزی كرده ایم و امیدواریم بتوانیم بخش هایی را كه مشكلات بیشتری دارند زودتر برطرف نماییم.
باید الگوی كشت در نقش رستم و تخت جمشید تغییر كند
فرونشست ها از یك دهه گذشته وجود دارند
فدایی اما به مشكلات پیش روی نقش رستم و تخت جمشید درباره فرونشست زمین در این محوطه ها اشاره می كند و می گوید: مشكل فقط چند چاهی كه مجوز فعالیت در محدوده تخت جمشید یا نقش رستم دارند، نیست. این یك مشكل عمده بعنوان زنگ خطری است كه باید قدری روی بحث هایی مانند تغییر الگوی كشت در پهنه منطقه فكر نماییم. بحثی كه فقط به حرائم میراث فرهنگی مربوط نیست، بلكه فراتر از آن است.
او با بیان این كه زمین های برنج كاری و شالیكاری در مرودشت سبب شده تا حدود زیادی الگوی كشت تغییر كند و كشت های پرمصرف و پرآب داشته باشیم، اظهار می كند: همین اتفاقات می تواند در مقیاس آن منطقه موثر باشد، یعنی در كم شدن آب های زیرزمینی در این پهنه گسترده و حرائمِ تخت جمشید هر چند كوچك نقش دارد.
وی بر ضرورت برطرف شدن این مسائل در اولین مرحله اشاره و بیان می كند: از یك سو در كنار چاه های دارای مجوز دیگر دستگاه ها، چند هزار چاه بدون مجوز با بحث ِ كشت با الگوی نامناسب وجود دارد كه می توانند آب های زیرزمینی در منطقه را به شدت كاهش دهند و از طرف دیگر باتوجه به بروز خشكسالیِ بیش از یك دهه گذشته تا كنون در این منطقه، هر چند بارش های یكی دو سال قبل تا حدودی جبران منابع آب زیرزمینی را كرده است، اما هنوز فاصله بسیاری با ایده آل ها داریم، چون برداشت ها از منابع بارشیِ ذخیره بیشتر است.
مدیر پایگاه پایگاه میراث جهانی پارسه - پاسارگاد با تاكید بر این كه بحث فرونشست ها یك مساله چندوجهی است كه باید با نگاهی جامع تر در مقیاسی گسترده تر آنرا دید، اضافه می كند: سیاست گذاری های این مساله لزوما همگی بر عهده میراث فرهنگی نیست، این دستگاه متولی حفاظت از میراث فرهنگی است، اما در بحث های الگوی كشت باید موسسات، سازمان ها و دستگاه های دیگر نیز به كمك بیایند.
او با تاكید بر این كه مسائلِ امروزِ نقش رستم و تخت جمشید متعلق به امروز نیست و از حدود یك دهه گذشته تا امروز را شامل می شود، ادامه می دهد: این اتفاقات از همان دوره ای كه خشكسالی ها و فرونشست ها آغاز و عوارض آن در پاسارگاد، تخت جمشید و نقش رستم منعكس شد، ادامه دارد. البته برطرف نمودن این مشكلات دغدغه استانداری بوده و شخصِ استاندار با پیگیری وضعیت از مدیر كل میراث فرهنگی استان، برای سال ها این مساله را مطرح كرده و كارگروه هایی جهت بررسی آن تشكیل داده، اما هنوز به راهكارهای اصولی برای برداشتِ كمتر از منابع آب زیرزمینی نرسیده ایم.
پیگیری حقوقی برای حفرِ چاهی كه مجوز میراث نداشت
فدایی با تاكید بر انجام پیگیری های مورد نیاز برای باطل كردن مجوزِ اصلی حفر چاه از مبادی قانونی در این محوطه های تاریخی، بیان می كند: پرونده حقوقی برای این مساله باز شده و از طرف میراث فرهنگی نسبت به مجوز صادرشده شكایت می شود.
منبع: فقط سفر
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب