همزمان با پانزدهم دی روز تاریخانه ؛
چالش ها و بدسلیقگی ها در راه ثبت جهانی تاریخانه به همراه فیلم
فقط سفر: مسجد «تاریخانه» دامغان در قلب تاریخ استان سمنان، متعلق به قرن دوم هجری، به عنوان یکی از چهار مسجد گنبدی دنیا، از قدیمی ترین بناهای بعد از اسلام در ایران شمرده می شود. پروسه ثبت جهانی این اثر در لیست آثار جهان اسلام حالا با موانع، چالش ها و بدسلیقگی هایی خصوصاً در حریم این بنا روبرو است.
به گزارش فقط سفر به نقل از ایرنا، مسجد «تاریخانه» یا چهلستون در جنوب شرقی دامغان در استان سمنان، یکی از اولین مساجد ایران و جزو قدیمی ترین بناهای بعد از اسلام است که قدمت ساخت آنرا بین سال ۱۳۰ تا ۱۷۰ هجری قمری دانسته اند.
ثبت جهانی این بنای تاریخی بی نظیر و کهن، طی چند سال اخیر در دست پیگیری بود و تا حالا چندین خبر ضد و نقیض از تایید مجموعه برای ثبت بعد از رفع موانع موجود انتشار یافته است و شرایط باید هر چه زودتر برای ثبت آن فراهم گردد.
بنای تاریخی و مذهبی مسجد تاریخانه با معماری بی نظیر، هویت و نشان شهر دامغان استان سمنان است که باید به عنوان گنجینه ای باارزش برای نسل های آینده حفظ و حراست شود.
ثبت تاریخانه در لیست آثار جهانی در حفظ این اثر باارزش موثر است و نشست برای ثبت جهانی این بنای باارزش در لیست میراث جهان اسلام به عنوان یکی از زیرمجموعه های یونسکو تا پایان تابستان امسال برگزار می گردد. از طرف دیگر، تلاش مسئولان در ارائه پرونده کامل و بدون نقص، در ثبت جهانی در لیست آثار جهان اسلام سرنوشت ساز است.
آیسسکو (ISESCO) سازمان اسلامی آموزشی علمی و فرهنگی برای شناسایی، معرفی و حفاظت بهتر میراث جهان اسلام چندسالی است که درحال تدوین لیستی از آثار شاخص فرهنگی و تاریخی جهان اسلام است. این لیست به جهان اسلام اختصاص دارد و غیر از لیست میراث جهانی یونسکو است و ثبت مسجد تاریخانه دامغان در این لیست دستاوردی باارزش در رونق گردشگری، تبلیغ فرهنگ ایرانی و اسلامی و حفظ و حراست از اصالت و هویت به حساب می آید.
ظرفیت ثبت جهانی «تاریخانه» دامغان
رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دامغان در گفت و گو با ایرنا، بیان کرد: مسجد تاریخانه به عنوان یکی از قدیمی ترین و ارزشمندترین مساجد ایران، از اهمیت تاریخی و معماری بسیار بالایی برخوردارست و صیانت از حریم این بنای ارزشمند، نه فقط برای حفظ هویت تاریخی دامغان بلکه برای تمام ایران و جهان اسلام امری لازم است.
مجتبی اکبرپور افزود: مسجد تاریخانه دامغان ظرفیت ثبت جهانی دارد و حفظ حریم آن، گامی مهم در راستای تحقق این هدف است که طبق گفته مدیر پرونده ثبت، یکی از مهم ترین پرونده های ایران در ۵۰ سال قبل است.
وی با اشاره به اقدامات مختلفی برای مناسب سازی حریم مسجد تاریخانه دامغان تاکنون، افزود: تعیین حدود دقیق حریم یکی از با اهمیت ترین معیارها است که با مطالعات و بررسی های کارشناسی، حدود دقیق حریم مسجد مشخص شد و محدودیت ساخت و ساز در حریم مسجد، برای ارتفاع ساختمان ها و نوع کاربری ها اعمال شده است، اما علیرغم این اقدام ها، همچنان چالش هایی در حوزه صیانت از حریم مسجد تاریخانه وجود دارد.
اکبرپور به دلیلهای لزوم ثبت جهانی این مسجد تاریخی اشاره نمود و اظهار داشت: تاریخانه دامغان یکی از قدیمی ترین مساجد ایران و جهان اسلام شمرده می شود که قدمت آن به قرن دوم هجری قمری می رسد. معماری این مسجد تلفیقی از سبک های معماری ساسانی و اسلامی است و دارای خاصیت های معماری منحصر به فرد در مسجد و مناره است.
وی اشاره کرد: این مسجد به عنوان یکی از نخستین مراکز اسلامی در ایران، اهمیت بالای ی در گسترش اسلام و فرهنگ اسلامی در منطقه داشته است و در سالهای اخیر کوشش های زیادی برای ثبت جهانی آن و مکاتبات و رایزنی های مختلف انجام شد.
تاریخانه نماد فرهنگ و تاریخ دامغان
اکبرپور با اشاره به اینکه تاریخانه دامغان با مصوبه شورای فرهنگ عمومی به عنوان نماد این شهر تعیین شد، اظهار داشت: بررسی و تهیه پرونده ثبت جهانی این بنا از سال ۱۴۰۰ و بعد از طرح موضوع ثبت مساجد ایرانی در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شروع شد و امسال نیز تلاش ها بصورت جدی تر برای ثبت این مجموعه باارزش درحال پیگیری است.
وی افزود: مطالعات اولیه روی این پرونده آغازشد، اما کار میدانی شروع نشده است. این مساله باتوجه به اهمیت و زمان بربودن کار میدانی، نیازمند اعتبار مناسب و همکاری واحدهای استانی و دیگر دستگاهها است.
اکبرپور تصریح کرد: نام مسجد تاریخانه دامغان به عنوان یکی از مهم ترین نامزدهای نهایی پرونده ثبت جهانی مساجد ایرانی مطرح است و شروع کار میدانی، نقش ساختار مدیریت شهری و توجه مردم را در تسهیل امر ثبت، بالاتر از پیش نمایان می کند.
این مسوول اشاره کرد: مدیریت شهری و مردم می توانند موفقیت بزرگی برای ایران، استان سمنان و شهرستان دامغان محسوب شود و می تواند به عنوان یک نقطه عطف در معرفی این اثر تاریخی به جهانیان تلقی شود.
بازدید هشت هزار نفر از تاریخانه
رییس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دامغان بیان کرد: از شروع امسال تا حالا طی ۹ ماه، حدود هشت هزار نفر از مجموعه تاریخانه بازدید کردند که از این تعداد، حدود ۵۰۰ نفر توریست خارجی بودند.
وی به برنامه های پانزدهم دی روز تاریخانه در دامغان اشاره نمود و اظهار داشت: برنامه دامغان گردی با همکاری تشکل های مردم نهاد، و برگزاری نمایشگاه عکس میراث ماندگار با همکاری انجمن علمی جغرافیای دامغان، از برنامه های این روز بزرگ است.
درک عمیق از تاریخانه دامغان، لازمه معرفی بهتر مجموعه
وی اضافه کرد: انجام تحقیقات جامع و شناسایی ارزش های منحصر به فرد مسجد و تولید محتوا، از عوامل مهمی است که می تواند در برندسازی این مجموعه موثر باشد.
اکبرپور افزود: نامگذاری خیابان روبه روی مسجد به نام تاریخانه، تولید و عرضه سوغات و صنایع دستی با الهام از این بنا، طراحی و ارائه تورهای گردشگری تخصصی برای بازدید از تاریخانه و سایر جاذبه های تاریخی دامغان، ایجاد فروشگاه های صنایع دستی، ایجاد کافه و رستوران با طراحی سنتی و الهام از تاریخانه، ارائه برنامه های آموزشی برای جوامع محلی و دانش آموزان بمنظور آشنایی با اهمیت حفظ میراث فرهنگی و مسجد تاریخانه و برگزاری رویدادهای فرهنگی، هنری و آموزشی در رابطه با تاریخانه مانند کنفرانس ها، کارگاه ها، نمایشگاه ها و جشنواره ها، از دیگر برنامه های لازم برای معرفی بهتر مجموعه به سایرین است.
ساخت وساز غیرمجاز، مشاغل غیرمرتبط و سنگفرش نامناسب در حریم تاریخانه
مدیرعامل سازمان مردم نهاد خانه تسنیم دامغان هم در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: این مجموعه در طول سال همیشه نسبت به اطلاع رسانی و مقابله با عوامل مانع ثبت جهانی این اثر باارزش اقدام نموده است که ساخت و ساز بدون مجوز در مجاورت حریم تاریخانه، وجود مشاغل غیرمرتبط در جوار تاریخانه، جمع آوری و تکمیل اطلاعات ثبت جهان اسلام تاریخانه و ارائه آن جهت تسریع در روند ثبت همچون این اقدامات بوده است.
حمیدرضا نیک نامی به برنامه های خانه تسنیم برای روز تاریخانه اشاره نمود و اظهار داشت: کوشش برای حضور نیروهای متخصص خصوصاً دکتر وطن دوست، مسئول پرونده ثبت جهانی مساجد ایرانی، با هدف بررسی موانع ثبت جهانی مسجد با همراهی یک تیم متخصص بمنظور ارزیابی موانع ثبت جهانی تاریخانه برای این ایام در دستور کار بوده است که این تیم به زودی در دامغان حضور می یابند.
وی افزود: برگزاری پیاده روی دامغان گردی از مبدا تاریخانه یکی دیگر از دیگر برنامه های این سازمان مردم نهاد است که در شناسایی و معرفی آثار فاخر دامغان است.
نیک نامی گفت: آموزش راهنمایان گردشگردی و توانمندسازی آنها بمنظور آسان ترکردن ارتباط با مخاطبان این حوزه و انتقال اطلاعات مرتبط به گردشگران همیشه در دستور کار بوده است و در آینده نزدیک نیز پایگاه اینترنتی جهت ثبت و درج اطلاعات کامل آثار و ابنیه تاریخی دامغان راه اندازی می شود که بدون شک این اطلاعات کمک شایانی به شناسایی آثار تاریخی دامغان خواهدنمود.
وی افزود: طرح نورپردازی تاریخانه توسط خانه تسنیم و با کمک یک تیم داوطلب متخصص از تهران شامل شهروندان دامغانی تهیه شده و درحال نهایی شدن است. امیدواریم اداره کل میراث فرهنگی سمنان بعد از ارائه طرح، نسبت به اجرای نورپردازی اقدام نماید.
نیک نامی اشاره کرد: اجرای سنگفرش نامناسب در مقابل این بنای تاریخی یکی از موارد مهمی بود که نامناسب بودن این مساله به مسئولان مربوطه اطلاع رسانی شد و شنیده ها حاکی از این است که این سنگفرش جمع آوری و باردیگر طرح بصورت اصولی اجرا می شود.
تناقض فضای نامانوس اطراف تاریخانه با هویت این بنای تاریخی
نیک نامی با اشاره به این که حریم آثار تاریخی در قوانین مرتبط معین شده است و رعایت آن تکلیف است، بیان کرد: آزادسازی حریم آثار تاریخی باید توسط نهادهای مربوطه در دستور کار قرار گیرد و به مرور اجرائی شود. این اقدام باید با حذف مجموعه های غیرمرتبط و نامانوس با فضای تاریخی ابنیه های تاریخی شروع شود.
وی با اشاره به اینکه آزادسازی حریم باید به شکلی صورت گیرد که بنای تاریخی مرکز توجه قرار گیرد، اضافه کرد: در اطراف تاریخانه، از جهت بصری موانع زیادی وجود دارد که باید به مرور حذف شود همچون بناهای بدون مجوز و غیرمرتبط، سیم ها و تیرهای برق، مشاغل و حرفه هایی که در نزدیکی مجموعه است و با فضا در تعارض کامل قرار دارند.
نیک نامی به طرح ساماندهی ورودی تاریخانه اشاره نمود و اظهار داشت: نصب تابلوی راهنمای مناسب در ورودی و اقداماتی مشابه در مجموعه می تواند در معرفی این اثر فاخر کمک شایانی باشد.
معرفی تاریخانه با تغییر نام خیابان و طراحی لوگو
این فعال فرهنگی تصریح کرد: سال ۱۳۹۶ فراخوانی جهت ارائه یک لوگو در رابطه با تاریخانه ارائه شد و شرکت کنندگان آثار خودرا ارسال کردند. بعد از ارزیابی، لوگو استاد داریوش مختاری از بین آثار ارسالی انتخاب و به عنوان نماد معرفی گردید.
وی اضافه کرد: پروسه لازم برای نشان دادن ارزش واقعی تاریخانه به عموم مردم، شایسته این بنای فاخر نیست و این بنا تا حالا در جایگاه واقعی خود به مخاطبان معرفی نشده است، برای اینکه تاریخانه باید با این پیشینه و ارزش تاریخی، کانون توجه قرار گیرد.
وی افزود: معرفی تاریخانه به مهمانان و دعوت به بازدید از آن، پیگیری و مطالبه گری برای جلوگیری از لطمه به حریم و رفع موانع ثبت جهانی همچون اقداماتی است که مردم می توانند در راستای معرفی بهتر تاریخانه انجام دهند.
وی به نقش مسئولان اشاره نمود و اضافه کرد: تغییر نام خیابان و مزین کردن آن به نام تاریخانه که سال ۱۳۹۷ در دستور کار قرار گرفته بود، از طرف شهرداری و شورای اسلامی شهر دامغان، پیگیری و صدور احکام قاطع در پرونده های تخلفات ساختمانی که منجر به لطمه به حریم آثار تاریخی شد و تکلیف قانونی کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری است، استفاده از لوگو و تصاویر تاریخانه در ادارات، از مواردی است که مسئولان می توانند دراین خصوص ایفای نقش کنند.
مدیرعامل خانه تسنیم دامغان اظهار داشت: از اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی انتظار می رود تا حذف موانع ثبت جهانی، آزادسازی حریم، نصب تابلوی راهنما، برنامه ریزی جهت بازبودن درِ مجموعه در طول روز بمنظور بازدید گردشگران و علاقه مندان را در دستور کار قرار دهد.
درنظرگرفتن اتوبوس گردشگری در دامغان
رییس شورای اسلامی شهر دامغان به ایرنا اظهار داشت: باتوجه به جایگاه آثار تاریخی در دامغان و رونق گردشگری، اتوبوس ویژه بازدید توسط مجموعه شورا و شهرداری درنظر گرفته شده است که هم اکنون، با شکل وشمایل خاص درحال آماده سازی است تا در آینده نزدیک بصورت ویژه و مخصوص برای گردش شهری مورد استفاده قرار گیرد.
حسین اقبالیه بیان کرد: مجموعه شورای اسلامی شهر و شهرداری دامغان برای معرفی این اثر و آثار مشابه دیگر در سال گذشته، طرح بازدید میدانی نوجوانان و جوانان را ساماندهی کردند و حدود ۱۲ هزار نفر با همکاری میراث فرهنگی از مجموعه های تاریخی شهر و مجموعه تاریخانه بازدید داشتند.
نقش مدیریت شهری در ثبت جهانی تاریخانه دامغان
اقبالیه بیان کرد: برای ثبت جهانی مسجد تاریخانه ابتدا نیاز است که مسجد فعلی جنب مجموعه تاریخی تاریخانه جابه جا شود و مورد بعدی توجه مدیریت شهری به ارتفاع ساختمان ها در حریم مسجد است.
وی اضافه کرد: برمبنای طرح تفصیلی شهر دامغان، از گذشته بنای کهن مسجد تاریخانه و حریم این بنای فاخر در کنار دیگر بناهای تاریخی شهر دامغان مورد توجه ویژه بوده است.
این مسوول اشاره کرد: با وجود چنین آثار تاریخی باارزش در شهر دامغان، همه باور دارند این بناها مورد بی مهری قرار گرفته است و یکی از دلیلهای آن، اختصاص نیافتن اعتبار مناسب برای این گنجینه های باارزش و تاریخی است.
وی درباب تغییر نام خیابان شهید مطهری به نام خیابان تاریخانه، اظهار داشت: در دوره چهارم یا پنجم شورای اسلامی شهر دامغان، این تغییر نام مصوبه دارد و در آن دوره یکی از موافقان این نامگذاری بودم چونکه این تغییر نام، گامی بلند در راستای معرفی این اثر فاخر و منحصر به فرد است.
ثبت «روز تاریخانه» در تقویم گردشگری کشور
رییس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دامغان اظهار داشت: رویداد بزرگداشت روز مسجد تاریخانه دامغان در تقویم رویدادهای گردشگری کشور ثبت گردید.
اکبرپور اظهار داشت: با پیگیری های انجام شده و با هدف ساماندهی و حرفه ای سازی گردشگری رویداد، تقدیر فرهنگ مردم شهرستان دامغان و معرفی و برندسازی تاریخانه، رویداد بزرگداشت روز تاریخانه دامغان، در تقویم رویدادهای گردشگری کشور ثبت گردید.
وی اضافه کرد: گرفتن گواهینامه ثبت رویداد گردشگری از طرف وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی موجب شناخته شدن بهتر و برندشدن رویداد بزرگداشت روز تاریخانه دامغان در کشور می شود.
وی با اشاره به این که ورود رویدادهای گردشگری به سامانه ثبت رویدادهای گردشگری کشور اقدامی کارشناسی و بر پایه تجمیع فاکتورها و کسب نظرات کارشناسی مربوطه است، بیان کرد: این اقدام بستری جذاب و کارآمد از رویدادهای گردشگری متنوع را پیش روی گردشگران خواهد گشود و موجب ایجاد موج سفر علاقه مندان و گردشگران در روز برگزاری این رویداد به شهرستان دامغان می شود.
منبع: فقط سفر
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب